روش‌های جدول تسهیم سربار

تسهیم سربار یا هزینه سربار یکی از روش‌هایی است که به سودآوری و مدیریت بهتر کسب و کار کمک می‌کند.

یکی از اهدافی که در کسب و کارها دنبال می‌شود سودآوری بیشتر است. برای این کار باید به نکات مختلف را مورد توجه قرار داد و از روش‌های مختلف استفاده کرد.

هزینه سربار چیست؟ تسهیم هزینه سربار به چه معناست؟

چه تاثیری بر کسب و کار دارد و چه روش‌هایی برای آن وجود دارد؟

برای دریافت اطلاعاتی در این خصوص و شناخت روش‌های جدول تسهیم با تراز پویش همراه باشید.

سربار یعنی چه؟

تمام هزینه‌هایی که در یک شرکت یا سازمان به شکل مستقیم قابل مرتبط کردن با آن سازمان نباشند، سربار هستند.

سربار به عبارت دیگر، هزینه‌هایی جاری را در بر می‌گیرد که به شکل مستقیم در ساخت محصول یا ارائه خدمات دخالت ندارند.

اطلاع از هزینه‌هایی که مستقیما ارتباطی با فعالیت انجام گرفته ندارند اهمیت زیادی دارد و باید در زمان بودجه‌بندی مورد توجه قرار گیرد تا از سازمان حمایت کند.

هزینه تهیه مواد غیر مستقیم در ساخت، دستمزدهای غیرمستقیم،

هزینه‌ مربوط به استهلاک ماشین آلات، هزینه‌های تعمیر قطعات آسیب دیده، هزینه بیمه کارگران و …

در این دسته از هزینه‌ها قرار دارند. هزینه‌های سربار برای اطلاع از درآمد خالص مجموعه باید تعیین شود.

درآمد خالص و حقیقی درآمدی است که هزینه‌های سربار و هزینه‌های انجام گرفته در مسیر تولید از آن کم شده‌اند و با نام خط اصلی نیز شناخته می‌شود.

دسته‌بندی هزینه‌های سربار

به طور کلی می‌توان هزینه‌های سربار را در سه دسته ثابت، متغیر و نیمه متغیر تقسیم‌بندی کرد.

هر یک از این انواع به کسب و کاری خاص برمی‌گردد.

هزینه‌های سربار ثابت کسب‌وکار هزینه‌هایی مانند هزینه‌های حقوقی کارکنان شرکت، استهلاک دارایی، مجوزهای دولتی، اجاره مالیات دارایی و … هستند.

هزینه‌های مختلف متغیر وابسته سطح فعالیت تجاری شرکت و سازمان مشخص می‌شوند.

از جمله این هزینه‌ها عبارتند از هزینه‌های مربوط به کمیسیون فروش، هزینه‌های برق و آب و هزینه‌های مربوط به استفاده از وسایل نقلیه.

هزینه‌های نیمه متغیر دسته‌ای از هزینه‌ها هستند که ترکیبی از هزینه‌های متغیر و هزینه‌های ثابت هستند.

سیستم بهای تمام شده | TarazPouyesh

روش‌‌های تسهیم سربار

در دو نوع مختلف تسهیم اولیه و تسهیم ثانویه، تسهیم سربار انجام می‌شود.

در تسهیم اولیه، هزینه‌های سربار به تفکیک دوایر خدماتی و تولیدی پیگردی و شناسایی می‌شوند

و بدهکار حساب دایره (مرکز هزینه) ثبت و انباشته می‌شود. در واقع هزینه‌های غیر مستقیم به دوایر تولیدی و خدماتی تسهیم می‌شوند.

در تسهیم ثانویه، هزینه‌های سربار انباشته شده و در مراکز هزینه دوایر خدماتی کارخانه بر اساس مبنایی معین،

تشخیص داده شده و با کمک روش‌های مناسب و درست به مراکز هزینه دوایر تولید منتقل می‌شوند.

انتقال این هزینه از دوایر خدماتی به تولیدی تسهیم ثانویه نامیده می‌شود.

به عبارت دیگر، دوایر خدماتی دوایری هستند که غیرمستقیم با تولید محصول و خدمات ارتباط دارند و فعالیتی که دارند در جهت ارائه خدمات به خود و دوایر تولیدی دیگر است.

هرگاه، هزینه‌های مرتبط با این دوایر بر مبنایی منطقی بین دوایر سرشکن و تسهیم شد، از عبارت تسهیم ثانویه استفاده می‌شود. هر یک از این انواع دارای زیرمجموعه‌ای دیگر است که در ادامه با آن‌ها آشنا می‌شویم.

مبنای تسهیم ثانویه سربار

تسهیم هزینه سربار بر اساس مبنای مناسب به چه معناست؟ هر زمان که گفته شود هزینه‌های سربار ایجاد شده دوایر مختلف خدماتی و تولیدی بر اساس مبنای منطقی با دقت به نقشی که دایره مذکور در ایجاد هزینه داشته بین دوایر ایجادکننده هزینه تخصیص یافته، اصطلاحا از عبارت تسهیم بر اساس مبنای مناسب استفاده می‌شود.

برای انتخاب مبنای مناسب برای تسهیم هزینه دقت کافی لازم است چرا که به سادگی انجام‌پذیر نیست. همچنین باید رابطه‌ای منطقی بین هزینه و مبنای تسهیم به دایره مورد نظر موجود باشد.

به عنوان مثال تسهیم هزینه بیمه تامین اجتماعی سهم کارفرما باید بر مبنای دستمزد کارکنان در دوایر مختلف انجام شود. همچنین باید تسهیم هزینه اجاره ساختمان بر اساس مساحت زیربنا صورت گیرد.

برخی هزینه‌های سربار قابلیت تخصیص بر مبناهای مختلف در میان دوایر را دارند. در هر تسهیم باید بهترین مبنا انتخاب شود. هزیه برق مصرفی قابلیت تسهیم برمبنای کنتور، شعله‌های روشنایی یا مساحت زیربنا را دارد.

تسهیم ثانویه نیاز به دو کار اصلی دارد:

• ابتدا باید به درستی مبانی انتقال هزینه از دوایر خدماتی به دوایر تولیدی را برگزید.
• سپس راهی مناسب برای تسهیم ثانویه انتخاب کرد.

از جمله مبناهای مناسب برای تسهیم ثانویه موارد زیر هستند:

• دوایر خدماتی مبنای مناسب جهت تسهیم هزینه
• کارگزینی تعداد کارکنان
• حسابداری ساعات کارکنان
• تعمیرات و نگهداری ساعات کار ماشین
• تعمیرات ساختمان سطح زیر بنا
• انبار تعداد حواله / هزینه مواد
• رستوران تعداد کارکنان
• بهداری تعداد کارکنان
• نگهبانی سطح زیربنا
• کنترل کیفی تعداد / مقدار محصول

مراحل

در تسهیم ثانویه، اولین کاری که باید انجام شود تعیین رابطه هر دایره خدماتی با دیگر دوایر خدماتی است.

در موسسات و سازمان‌ها، هر دایره خدماتی نه تنها به دوایر تولیدی خدمت رسانی می‌کند بلکه با دیگر دوایر خدماتی نیز در ارتباط است.

واحد رستوران نه تنها با دایره تولیدی خدمات ارائه می‌دهد بلکه به واحد حسابداری و ایمنی نیز در ارتباط است و همچنین ضمن ارائه خدمت، از آن‌ها سرویس می‌گیرد.

در این دسته‌بندی رستوران واحدی خدماتی است که دایره حسابداری را از خدمات خود بهره‌مند می‌کند.

بهای تمام شده خدمات رستوران زیر نظر واحد حسابداری انجام می‌شود. واحد رستوران به واحد ایمنی و آتش‌نشانی خدمت عرضه می‌کند،

واحد آتش‌نشانی نیز ایمنی آشپزخانه و دایره رستوران را در دستور کار خود قرار می‌دهد. با تعیین دوایر مرتبط با هم، بر مبنایی مناسب و منطقی باید تسهیم هزینه خدمات انجام گیرد.

روش‌های آن در در موسسات تولیدی

تسهیم هزینه در موسسات تولیدی به سه روشمختلف قابل انجام است:

• روش مستقیم
• روش یکطرفه
• روش دو طرفه (ریاضی)

مقایسه‌ی مفاهیم کنترل هزینه و تقلیل هزینه

روش مستقیم

روش تسهیم مستقیم، از جمله روش‌های ثانویه است که روندی بسیار ساده دارد اما دقتی که لازم است را عرضه نمی‌کند.

در روش مذکور، هزینه دایره زمانی طبق مبناهای مناسب، بین دوایر تولیدی تخصیص می‌یابد.

از معایب این روش عدم توجه به سهم هزینه دوایر خدماتی است که به هم سرویس داده‌اند.

در حقیقت در این روش فرض می‌شود که دوایر خدماتی خدمتی به یکدیگر عرضه نمی‌کنند و ارتباطی در میان آن‌ها وجود ندارد. سهم هزینه دوایر خدماتی از تسهیم اولیه به‌طور مستقیم به دوایر تولیدی مرتبط می‌شود.

عدم داشتن دقت از جمله معایب این روش است به همین دلیل استفاده از آن توصیه نمی‌شود.

روش یک طرفه

در روش تسهیم هزینه یک‌طرفه، فرض می‌شود که برخی دوایر خدماتی، خدمت‌رسانی ناچیزی به سایر دوایر خدماتی دارند.

به همین علت، می‌توان از ارائه خدمت به آن‌ها صرف نظر کرد. در نتیجه هزینه هر دایره خدماتی به صورت یک‌طرفه قابل سرشکن شدن به دوایر تولیدی و سایر دوایر خدماتی است.

به عنوان مثال در خدمت رسانی رستوران به دایره آتش‌نشانی و برعکس، از ارائه خدمت آتش‌نشانی به رستوران چشم‌پوشی کرد و هزینه‌های دایره خدماتی آتش‌نشانی تسهیم ثانویه شود.

در روش تسهیم هزینه یک‌طرفه، مراکز سهم‌دهنده برمبنای تعداد مراکز گیرنده، اولویت‌بندی می‌شوند.

مرکزی که بیشتر مراکز گیرنده را تحت پوشش قرار دهد اولویت اول است.

در هر یک از مراحل تسهیم کل هزینه‌های مرکز سهم‌دهنده جذب مراکز گیرنده می‌شود و هیچ مرکزی قادر به سهم دادن به خودش نیست.

عملیات مذکور به تعداد مراکز خدماتی و پشتیبانی تکرار می‌شود تا هزینه‌های کلیه مراکز صفر شود و تماما به نسبت تعریف شده،

هزینه‌های ذکر شده به مراکز تولیدی/ عملیاتی/ اداری، مالی و تشکیلاتی/ توزیع و فروش تسهیم شود.

معمولا از روش یک طرفه برای تسهیم هزینه‌ها استفاده می‌شود که ساده است و دقت خوبی دارد.

همچنین این روش با فرض این‌که برخی از دوایر خدماتی یک‌طرفه به دیگر دوایر خدمت‌رسانی می‌کنند و از آن‌ها متقابلا سرویس دریافت نمی‌گیرند پایدار است.

این‌گونه دوایر که ضمن ارائه سرویس، خدمتی دریافت نمی‌کنند دوایر خدماتی مستقل نامیده می‌شوند.

در تسهیم ثانویه، از دوایر خدماتی مستقل برمبنای مناسب استفاده می‌شود.

در صورتی که هیچ‌یک از دوایر مستقل نباشد، اولویت انتخاب با دایره خدماتی است که از تسهیم اولیه سربار سهیم بیشتری دارد و مبلغی بیشتر از دیگر دوایر خدماتی دارد. این دایره را به عنوان دایره خدماتی مستقل در نظر می‌گیرند.

روش دو طرفه

در روش تسهیم هزینه دو طرفه، خدماتی که دوایر خدماتی نسبت به هم به صورت متقابل عرضه می‌کنند از نظر دور نمی‌ماند.

در این روش، هزنه سربار هر دایره خدماتی به دوایر خدماتی و تولیدی استفاده‌کننده از خدمات تسهیم می‌شود.

روش تسهیم ثانویه دو طرفه محاسبات ریاضی زیادی دارد که منجر به کسب نتایج بسیار دقیق می‌شود. پیچیدگی این روش آن را مستلزم استفاده از رایانه کرده است.

مراحل زیر در روش تسهیم دو طرفه باید به ترتیب دنبال شوند:

• تعیین درصد عرضه خدمات دوایر خدماتی به دیگر دوایر تولیدی و خدماتی
• بیان هزینه‌های سربار هر دایره خدماتی به صورت معادله خطی
• حل دستگاه معادلات و تعیین هزینه‌های سربار هر دایره خدماتی پس از تصویب
• تسهیم هزینه‌های سربار دوایر خدماتی

مقایسه روش‌های تسهیم ثانویه

به طور خلاصه می‌‌توان موارد زیر را مقایسه‌ای از سه روش تسهیم ثانویه دانست:

• تسهیم مستقیم اگرچه آسان است اما نتیجه‌ای نسبتا غیردقیق و غیرقابل اعتماد دارد.
• محاسبات در سیستم تسهیم یک‌طرفه نسبتا پیچیده هستند اما ساده‌تر از روش تسهیم دو طرفه هستند. نتایج آن صحیح و قابل اعتماد است.
• در روش دو طرفه یا ریاضی، با محاسباتی حجیم و پیچیده روبرو هستیم که نتایجی بسیار دقیق عرضه می‌کنند.

روش تسهیم یک‌طرفه پرطرفدارترین روش مورد استفاده در موسسات تولیدی است.

نرم افزار تسهیم هزینه

سیستم تسهیم هزینه، چندان شناخته شده نیست و اغلب با استفاده از اکسل روش‌های جدول تسهیم هزینه اجرا می‌شوند.

با این‌حال می‌توان از نرم‌افزار تسهیم هزینه بهره‌مند شد. این نرم‌افزار با ارائه منوهای تعیین کننده سهم‌دهنده و سهم‌گیرنده‌ها، پیچیدگی‌های گیج‌کننده اکسل را ندارد.

به طور کلی نرم افزار تسهیم هزینه مبناهای تسهیم در سیستم‌های متعارف مانند نفر، ساعت، درصد ارائه خدمات یا مساحت را در نظر دارد.

این مبناها برای اصلاح هزینه کارکنان بدون درج در کارت‌ مربوط به دوایر کاری آن‌هاست که هزینه‌های آن‌ها در دیگر دوایر ثبت شده است.

برای جلوگیری از مشکلات ناشی از این فرایند نرم‌افزار راه‌کارهایی ارائه می‌کند. محاسبات در این سیستم دقیق‌تر و قابل استنادتر است.

گزارشات خروجی نیز صورت‌های مالی تسهیل شده‌ای هستند که به آسانی قابل کاربرد هستند.