به طور کلی اصلی ترین و مهم ترین معادله حسابداری شامل بخش دارایی ها در سمت راست و بدهی ها و سرمایه در سمت چپ است. به این صورت که سرمایه به علاوه بدهی مساوی است با دارایی. به حساب هایی که متعلق به سمت راست معادله حسابداری باشند به اصطلاح « حساب با ماهیت بدهکار » گفته می شود، مثل موجودی نقد و بانک، حساب های دریافتی، موجودی کالا، دارایی های ثابت، هزینه ها و بهای تمام شده. به حساب هایی که متعلق به سمت چپ معادله حسابداری هستند، به اصطلاح « حساب با ماهیت بستانکار » گفته می شود، مثل حساب های پرداختی، تسهیلات، سرمایه، درآمد و فروش. به همین ترتیب افزایش در حساب های با ماهیت بدهکار در ستون بدهکار ثبت میشود و کاهش در حساب های با ماهیت بدهکار در ستون بستانکار ثبت می شود. اما افزایش در حساب های با ماهیت بستانکار در ستون بستانکار ثبت می شود و کاهش در حساب های با ماهیت بستانکار در ستون بدهکار ثبت می شود.
ماهیت حساب ها در حسابداری
حساب های موقت :
حساب های موقت یا سود و زیانی، حساب هایی هستند که با پایان یافتن دوره مالی با یک حساب واسطه بسته شده و مانده آنها به دوره مالی بعد انتقال نمی یابد. حساب های مربوط به صورت سود و زیان جز حساب های موقت هستند، زیرا مانده این حساب ها (درآمد و فروش، خرید، هزینه های مستقیم خرید، برگشت از فروش و تخفیفات، برگشت از خرید و تخفیفات، تخفیفات نقدی خرید و فروش و کلیه هزینه ها) به حساب خلاصه سود و زیان که همان حساب واسطه هست بسته می شوند. مانده حساب خلاصه سود و زیان، سود یا زیان ویژه دوره مالی است که به حساب سود و زیان انباشته که یک حساب دائمی است انتقال می یابد. در نتیجه در پایان دوره مالی ، مانده ای از این حسابها وجود ندارد که به دوره مالی بعد منتقل گردد.
حساب های دائمی :
حساب های دائمی یا ترازنامه ای همانطوری که از نامشان پیداست، دائمی هستند. به عبارتی مانده آن ها مربوط به یک دوره مالی نبوده و در پایان هر دوره مالی مانده آن ها به دوره مالی بعد انتقال می یابد. حساب های موجودی نقد و بانک، حسابهای دریافتنی و پرداختنی، موجودی مواد و کالا، پیش دریافت ها و پیش پرداخت ها از این دسته می باشند.
حساب های مخلوط :
این حساب ها همان طوری که از نامشان پیداست، مخلوطی از حساب های دائمی و موقتی هستند. به این ترتیب در پایان دوره مالی، با استفاده از تعدیلات، آن قسمت از مانده حساب را که جز حساب های موقتی است باید به عنوان درآمد و هزینه دوره شناسایی شود و به خلاصه سود و زیان بسته می شوند و الباقی که جز حساب های دائمی است به ترازنامه پایان دوره انتقال می یابد. پیش پرداخت های هزینه، پیش دریافت های درآمد نمونه ای از حساب های مخلوط می باشند.
تفاوت تراز آزمایشی با ترازنامه :
در تراز آزمایشی مانده تمام حساب ھا « نمایش » داده می شود، اعم از حساب ھای دائم و موقت که می تواند بسته به نوع کدینگ شرکت در سطح حسابهای کل ، معین و تفضیل تهیه گردد و معمولا هم در پایان هر ماه از سیستم مالی اخذ میگردد ولی در ترازنامه فقط مانده حساب ھای دائمی شرکت آنهم در پایان هر دوره مالی « گزارش » می گردد. به عبارت دیگر ترازنامه گزارشی است که مانده گروه داراییهای شرکت (موجودی نقد، حساب های دریافتنی، موجودی کالا و…) در سمت راست و مانده بدهی ها و سرمایه شرکت در سمت چپ گزارش میگردد.
تفاوت بهای تمام شده کالای ساخته شده با بهای تمام شده کالای فروش رفته :
بهای تمام شده کالای ساخته شده به نوعی شامل موجودی مواد اولیه، دستمزد و سربار های ساخت است که در قسمت راست ترازنامه تحت عنوان موجودی کالا با ماهیت دارایی نگهداری می شود. زمانی که محصول به فروش می رسد بهای تمام شده کالای ساخته شده از انبار خارج می شود و به بهای تمام شده کالای فروش رفته تبدیل می گردد که به نوعی در صورت حساب سود و زیان کاهنده حساب درآمد فروش است. به روایتی بهای تمام شده کالای ساخته شده یک حساب دائمی و بهای تمام شده کالای فروش رفته یک حساب موقت می باشد.
همچنین بخوانید :
