یکی از مهم‌ترین الزامات تمام کسب و کارها در کل دنیا، تایین بهای تمام شده‌ی محصولات است.
بهای تمام شده، در واقع، مهم‌ترین مباحث حسابداری به شمار می‌آید که هر چقدر در یک کسب و کاری درست انجام شود، به همان اندازه باعث پیشرفت آن مجموعه می‌شود.
برعکس عدم محاسبه درست بهای تمام شده هم می‌تواند دردسرهای زیادی را ایجاد کند.
اجازه بدهید یک مثال ساده بزنیم. فرض کنید شما قیمت بهای تمام شده‌ی محصولات خود را بسیار پایین‌تر از مقداری که باید تایین می‌کردید تایین کنید، چرا که قصدتان فروش بیشتر است.
در چنین شرایطی حتی اگر فروش خوبی هم داشته باشید باز هم نمی‌توانید هزینه‌هایی که بابت تولید محصولتان پرداخت کرده‌اید را جبران کنید.
حالا برعکس، اگر شما قیمت بالاتر از حد معمول را در نظر بگیرید، به خاطر گران بودن محصولاتتان نسبت به سایر رقبا، شانس کمتری برای سود بیشتر پیدا خواهید کرد. با فروش کمتر محصولاتتان هم کل مجموعه‌تان دچار ضررهای سنگین شده و در بیشتر مواقع چنین موضوع ساده‌ای، حتی می‌تواند منجر به ورشکسته شدن یک کسب و کار شود.
دوره آموزشی بهای تمام شده ترازآکادمی
بهای تمام شده‌ی محصولات یک علم است!
شاید این سوال برای شما هم پیش بیاید که کسب و کارها و صنایع بزرگ دقیقا چگونه بهای تمام شده‌ی محصولات را محاسبه می‌کنند. چرا که در این میان موارد بسیار زیادی وجود دارد که باید به دقت محاسبه و بررسی شود تا نتیجه نهایی یا همان بهای تمام شده، کاملا درست و مطابق با بازار هدف باشد.
در واقع علم حسابداری پاسخ تمام این سوال‌ها را برایمان روشن کرده و به کمک صنایع و کسب و کارهای بزرگ آمده تا بتواند این مسئله مهم را هم برایمان حل کند. تعیین بهای تمام شده‌ی محصولات درست برای تمام محصولات باعث می‌گردد تا کسب و کارها نه تنها از ضررهای بزرگ آتی جلوگیری کنند، بلکه بتوانند سودهای زیادی را هم از این طریق به دست بیاورند.
در بسیاری از مواقع حتی تغییر در محاسبات بهای تمام شده‌ی محصولات می‌تواند میزان سود شرکت را بالاتر ببرد. چرا که ممکن است مدیران مالی و حسابداران شرکت متوجه ایراد کوچک در بهای تمام شده یک یا چند محصولشان شوند. به همین دلیل با محاسبه مجدد و تعیین بهای تمام شده مناسب‌تر می‌توانند میزان سود بیشتری را از فروش محصولاتشان دریافت کنند.
در محاسبه بهای تمام شده‌ی محصولات چه مواردی دخیل هستند؟
تقریبا تمام تولیدکنندگان برای تولید محصولاتشان هزینه‌هایی را متقبل می‌شوند. یعنی از قیمت مواد اولیه گرفته تا هزینه منابع انسانی، انرژی (آب، گاز، برق و…)، حمل و نقل، نگهداری و… در بهای تمام شده یک محصول تاثیر گذار هستند. برای مثال، اگر قیمت مواد اولیه همیشه در حال نوسان باشد، این موضوع روی قیمت یا بهای تمام شده‌ی محصولات جدید تاثیرگذار خواهد بود.
بدین معنا که محصولات جدید یا با قیمت به روز فروخته می‌شوند و یا نمی‌توان انتظار قیمت ثابتی از آن محصول را داشت. در این باره، می‌توان محصولات لبنی را در کشور خودمان مثال زد. در چند سال اخیر محصولات لبنی در کشورمان همیشه در نوسان بوده و قیمت‌گذاری‌های بسیار متفاوتی داشته‌اند. اما موارد زیادی روی این موضوع تاثیر داشته‌اند.
برای مثال، زمانی که قیمت قیمت علوفه و خوراک دام افزایش پیدا می‌کند، دامداران به ناچار قیمت شیر خام را بیشتر می‌کنند. از طرفی دیگر، زمانی که تولیدکننده محصولات لبنی، قیمت شیر خام را با هزینه بالاتر خریداری می‌کند، مجبور به افزایش قیمت نهایی یا بهای تمام شده خواهد بود. به طور کلی، موارد زیادی وجود دارند که بهای تمام شده را تحت‌تاثیر خود قرار می‌دهد.
آشنایی با انواع مختلف بهای تمام شده
با این که مفهوم بهای تمام شده را به طور کاملا ساده و خلاصه در اینجا بیان کردیم، اما بهای تمام شده‌ی محصولات انواع مختلفی دارد که آشنا شدن با آن‌ها خالی از لطف نیست. چرا که هر کدام از این شاخه‌ها کاربردهای خاص خودشان را داشته و حسابداران از آن‌ها در شرایط متعددی استفاده می‌کنند. این موارد عبارتند از:
- بهای تمام شده‌ی اختیاری
- بهای تمام شده‌ی غیرمستقیم و مستقیم
- بهای تمام شده‌ی فرصت از دست رفته
- بهای تمام شده‌ی اقلام تفاضلی
- بهای تمام شده‌ی غیرقابل کنترل و قابل کنترل
چه مواردی در بهای تمام شده تاثیر دارند؟
همان‌طور که در بالا اشاره کردیم، موارد زیادی وجود دارند که در بهای تمام شده‌ی محصولات و یا نحوه محاسبه‌ِی آن تاثیرگذار هستند. حتی به چند مورد کلی هم اشاره کردیم که می‌توانند در مبحث تایین قیمت و یا بهای تمام شده‌ی کالا بسیار موثر باشند. اما اگر بخواهیم به طور کلی موارد تاثیرگذار روی بهای تمام‌شده را بیان کنیم، باید به موارد زیر اشاره کنیم:
- دستمزد نیروی کار
- کل هزینه‌ی صرف شده برای تولید کالا
- هزینه مواد اولیه
- دستمزدهای غیر مستقیم
- مواد استفاده شده‌ی غیر مستقیم
اطلاعات بسیار مهم بهای تمام شده‌ی محصولات
بهای تمام شده‌ی محصولات علاوه بر این که تکلیف فروش یک کالا را معلوم می‌کند، بلکه می‌تواند اطلاعات بسیار مفیدی را در اختیار مدیران مجموعه قرار بدهد. این اطلاعات و داده‌هایی که از طریق محاسبات بهای تمام شده به دست آمده‌اند می‌توانند روی تصمیمات آتی مدیران تاثیرات بسزایی داشته باشند.
برای مثال مدیران مالی و ارشد یک مجموعه، با استفاده از این داده‌ها، تصمیمات بلندمدت و یا کوتاه‌مدت برای تغییر قیمت‌گذاری کالاها می‌گیرند. در بسیاری از مواقع پیش آمده که مدیران مجموعه‌ای، با بررسی دقیق گزارش‌های بهای تمام شده‌ی محصولات، تصمیم به کاهش و یا افزایش کالاهایشان گرفته‌اند.
مدیران یک مجموعه می‌توانند برای کنترل کردن و یا کاهش قیمت محصولاتشان، با استفاده از اطلاعات بهای تمام شده‌ی محصولات و بررسی هزینه‌های سربار، این کار را انجام بدهند. چرا که اطلاعات بهای تمام شده می‌تواند به راحتی یک چشم‌انداز کلی از قیمت محصولات در آینده و پیش‌بینی وضع فروش آن‌ها در بازار هدف را در اختیار مدیران قرار بدهد.
کلام آخر
همان‌طور که در این مقاله خواندید، اهمیت بهای تمام شده در کسب و کارها و صنایع بزرگ بسیار مهم است. چرا که این موضوع می‌تواند روی سرنوشت یک محصول و یا برند، نقش تاثیرگذاری داشته باشد. از طرفی دیگر، اطلاعاتی که بهای تمام شده در اختیار ما قرار می‌دهد، می‌توانید وضعیت فروش کالا در بازار هدف آینده را هم تایین کرده و یا تخمین بزند.
مثلا ممکن است بهای تمام شده‌ی کالایی بسیار زیادتر از قیمت رایج آن در بازار باشد. در چنین شرایطی، مدیران مجموعه با استفاده از اطلاعات بسیار مهمی که در دست دارند، می‌توانند سریعا دست به کار شده و بسیاری از هزینه‌ها را برای جلوگیری از ضررهای آتی، کاهش بدهند
